Pani Tosia

A w listopadzie...
W listopadzie wypadałoby uhonorować sylwetki tych, którzy kiedyś naszemu życiu towarzyszyli.  Tych, którzy w nim, na dłużej bądź też krócej, zaistnieli. Takie wierne ich towarzyszenie zasługuje przecież na to, żeby tak po prostu nie rozpłynąć się we mgle.  
Stąd mój pomysł, by poopisywać sobie tutaj ludzi, których pamięć, choćby z racji minionego czasu, nieco już przyblakła. Zdaje się, to odpowiedni moment, by podsycić ten ogieniek - niechaj jeszcze raz zapłonie i ucieszy serce.
Niekiedy zdarza mi się zamieszczać tak zwane "ludzkie" historie. Ponoć niektórzy bardzo takowe lubią. Nie piszę ich zbyt wiele, chociaż czasami muszę. Są to opowieści różnego autoramentu. Niektóre ściśle albo niemal ściśle opisują rzeczywistość, zaś inne są tylko inspirowane prawdziwymi zdarzeniami. Wtedy z reguły zmieniam imiona bohaterów, albo i część mniej istotnych faktów. W takich razach liczy się przede wszystkim  przesłanie, motyw przewodni opowieści. Natomiast prywatność konkretnych osób jest dość dobrze zakamuflowana. Temu właśnie służy między innymi zmiana ich prawdziwych imion. (Choć czasem, przewrotnie, zmieniam ich imię ...na ich własne imię.)
Moje listopadowe postacie będą uhonorowane pod swymi własnymi. Ludzie ci, tak przecież dla mnie ważni, nie mogą nosić imion zmyślonych, ani, tym bardziej, nie powinni pozostawać bezimienni.

Zatem dziś będzie o Pani Tosi.
Choć tak naprawdę nosiła imię Teodozja, dla nas od zawsze była tylko Panią Tosią. Pochodziła z kresów wschodnich, była sierotą, wychowanką domu dziecka w Łucku. Po wojnie przyjechała do Gdańska już jako nauczycielka, z podopiecznymi tegoż domu.
W czasach, kiedy wkroczyła w nasze życie, stając się dla nas kimś, kogo nazwaliśmy przyjacielem domu, jawiła się nam już jako starsza pani. Starsza od naszych rodziców, jednak jeszcze nie tak stara, jak dziadkowie. Pracowała wtedy w dziekanacie uniwersytetu i zostało jej dosłownie kilka lat do przejścia w stan spoczynku.
Jak to się stało, że trafiła do nas? Moja mama ze swoją przyjaciółką, Irenką uczęszczały na przeróżne kursy, biorąc udział w niezliczonych wykładach i prelekcjach, tudzież seansach DKF-u. Te ostanie jeszcze z nieodżałowanym Zbyszkiem Cybulskim. Właśnie na którejś z takich imprez poznały tę przesympatyczną, kulturalną starszą panią, przedstawicielkę starej, przedwojennej kindersztuby.
Od teraz stała się niemal codziennym gościem któregoś z ich domów - Ali bądź Irenki. Przychodziła wtedy, kiedy jej "na gwałt" potrzebowano. Zawsze była pod ręką, kiedy któraś z nich nie miała z kim zostawić dzieci. Była osobą samotną, łaknącą rodzinnego ciepła, zatem nie było dla niej problemem obranie ziemniaków, ugotowanie zupy, czy też jej zjedzenie w miłym towarzystwie.
Była dla nas jak domownik, czasami nocując, kiedy się zbyt mocno zasiedziała. Mieszkała bowiem w peryferyjnej dzielnicy, w wynajętym pokoiku bez tak zwanych "wygód". Nie miała nawet możliwości ugotowania sobie porządnego obiadu, jadała zresztą na co dzień w uniwersyteckiej stołówce. Cóż, w tamtych czasach nie rozpieszczano samotnych osób. Na swoje mieszkanko spółdzielcze, mimo zgromadzonego wkładu, przyszło jej czekać wiele, wiele lat - wciąż odsuwano ją na koniec kolejki.
Lecz póki co, miała przecież nas, czyli swoich przyjaciół. Odwdzięczając się nam stokrotnie za każdy bezinteresowny dar, za każdą serdeczną chwilę.
Miło nam było, kiedy po powrocie ze szkoły zastawałyśmy już w domu Panią Tosię.
Ogólnie biorąc (z nielicznymi tylko wyjątkami) bardzo lubiłyśmy znajomych i przyjaciół rodziców, którzy, w rzeczy samej, prowadzili dom otwarty. W tamtych czasach nikt zbytnio się nie przejmował szczupłością swego lokum, a dla niespodziewanego, przyjaznego gościa zawsze znalazł się talerz zupy, albo i coś wymyślniejszego. Pani Tosia była cudowną partnerką do rozmów, zawsze miała coś interesującego do powiedzenia. Uwielbiałyśmy przysłuchiwać się ożywionym dyskusjom, które prowadziła z naszym tatą. Wypalając w komitywie niezliczone ilości papierosków rozmawiali o literaturze, polityce, filozofii. Starsza pani była też wielką amatorką dobrej herbaty. Zawsze z siostrą serwowałyśmy jej na powitanie ten gorący napój. Wiąże się z tym nawet pewna dykteryjka.
Któregoś razu Pani Tosia tak zapamiętała się w rozmowie, że kompletnie zapomniała o herbacie, która nietknięta stała na stole, stygnąc. Ignorując nasze wielokrotne przypomnienia, machała tylko ręką i opowiadała dalej. Nagle tata się schylił, by kurtuazyjnie podnieść w ferworze dyskusji upuszczoną serwetkę. Jakież było jego zdumienie, gdy zobaczył pustą szklankę. Bo oto pani Tosia w jednosekundowej przerwie zdążyła już wypić caluteńki płyn. Od tej pory zawsze nazywamy taką błyskawiczną herbacianą akcję piciem herbaty w stylu pani Tosi.
Po kilku latach od przejścia na emeryturę otrzymała wreszcie długo wyczekiwane klucze do własnego "M". Niestety, spora odległość - zamieszkała na obrzeżach Gdyni - spowolniła częstotliwość naszych kontaktów. Teraz już przyjaciółki widywały się zdecydowanie rzadziej, głównie na wyjazdach zagranicznych. Ot, chociażby do Rzymu, Ziemi Świętej, albo Lourdes.
Mimo, że w nowym miejscu znalazła sobie własny krąg przyjaciół i zawarła nowe znajomości, spolegliwość pani Tosi nie ustała. W krytycznej sytuacji zaopiekowała się nawet moim synkiem, Jerzykiem. Potem wyfruwałyśmy już kolejno z gniazda.
W pewnym momencie - zdaje się, mieszkałam wtedy w Krakowie - spadła na nas wiadomość o śmierci Pani Tosi. Ponoć znaleziono ją po kilku dniach, kiedy nie odpowiadała na telefony. Tutaj refleksja, chociaż akurat bynajmniej nie gorzka - nic nie może w stu procentach nas uchronić od samotnej śmierci. Niektórym tak jest pisane.
Nigdy nie zapomnimy o pani Tosi; jej osoba zawsze będzie nam ikoną skromności, umiaru, oddania i spolegliwości.